Het internationale Spaanse ‘Persbureau EFE’ en de ‘Asociación de la Prensa de Jerez – APJ’ lieten deze week van zich horen. De spannende weg van een Spaans persbericht.

Spanje is een prachtig land, minstens zo mooi als Frankrijk, Andalusië een comunidad autónoma española, een grondwettelijk autonome Spaanse regio geleid door de Junta de Andalucía, waar de culturele geschiedenis nog voor het oprapen ligt. Andalusië is vergeven van Moorse invloeden, zelfs de stoeptegels, ook de inmiddels handmatig ter plekke vervaardigde exemplaren van kiezelbeton met cannelures geometrische aangeharkt in één richting, verraden de Arabische dagen van weleer, Al-Andalus (Verstraaten, 2014 Moors iconoclasme, en het aangezichtsloze gelaat van Andalusische stoeptegels). Op 2 april jl. bezocht ik Sevilla voor het eerst voor meer dan een vluchtig bezoek enige jaren geleden.

Nooit eerder werd ik zo gegrepen door een stad als op dat moment. Nooit eerder werd ik zo betoverd door een stad dan op die gedenkwaardige 2e april 2024, architectonisch, stedenbouwkundig, de sociaal-culturele energie van een lommerrijke wijk, de uiterst chique dame met blosjes op de wangen die me met overgave de weg naar het centrum wees, de stad bezoekende Madrileen die in het toilet van het Grand café me liet voorgaan omdat mijn blaas op knappen stond, de vriendelijke jongedame in onberispelijk klassiek zwartwit uniformpje met kanten kraagje die de toiletten onderhield en na een gesprekje me uitbundig en toch bedeesd uitzwaaide. Zelfs de bomen langs de brede avenidas en in de parken hebben een kosmopolitische inborst. Als afsluiting had ik een ‘gesprek’ met La Giralda, de bij de Sevillaanse kathedraal flankerende klokkentoren van voornamelijk Arabische snit.

Ons gesprek kende momenten van melancholie, waarbij zowel Giralda terug in de tijd reisde zoals ik, die ook verschillende Arabische incarnaties had gehad. Opvallend in ons woordeloze verhaal waren de imaginaire beeltenissen die we zagen van verschillende soorten hoofdtooien – petten, hoeden en baretten – die in de loop der tijd werden gedragen en telkens een andere tijdsperiode leken aan te kondigen. Zowel door inwoners van het toenmalige als het huidige Sevilla, door bezoekers uit andere landen en regio’s.

Andalusië kent cultureel vele soorten Sevilla´s, maar menigmaal kleiner qua oppervlakte en inwonertal en bescheidener wat architectuur betreft dan Sevilla, zodat er maar één echt Sevilla bestaat, dat van Sevilla waar de majestueuze toren de Giralda woont. De Arabieren, de Moren, hebben een onuitwisbare invloed achtergelaten. Je zou bijna zeggen een Bijbels uitverkoren volk, maar het uitverkoren volk zijn alleen de Gaza-kinderen vermoordende en ziekenhuizen verwoestende Israëliërs. Uitverkoren Arabieren wegens architectonische hoogstandjes, dat zeker wel, in ieder geval tijdens Al-Andalus, ware het niet dat we in onze tijd een geheel andere islam hebben leren kennen die sociaal-cultureel, religieus in ieder geval, versteend is door dogmatische zwaarden: Islam I, hosanna, versus islam II, prehistorisch barbaars.

Het moderne Spanje is, na stichtende invloeden van Romeinen en Visigoten, grosso modo ontstaan door drie historische ontwikkelingen die zich aandienden: de eeuwenlange Moorse overheersing, de reconquista van De Katholieke Koningen Ferdinand II van Aragon en Isabella I van Castilië, en het concordaat met de Heilige Stoel van generalísimo Francisco Franco.

KATHOLICISME EN FRANQUISME
Vanaf dag één, halverwege maart 2014, toen ik aan een kassa stond bij El Corte Inglés, het Spaanse equivalent van de Nederlandse Bijenkorf, om af te rekenen, ervoer ik als paragnostisch medium dat Spanjaarden, de enkeling uitgezonderd, volledig door katholicisme en franquisme waren geïndoctrineerd. In al hun beleefd en gezagsgetrouw handelen, identiteitsbewijzen in vele maten, volledig juist genummerde supermarktbonuskaarten en geen andere, het ondertekenen van een telefooncontract op alle 25 pagina’s, zoals katholiek Nederland midden vorige eeuw door paus, bisschoppen en confessionele politieke partijen als KVP, CHU en ARP werden geknecht.

Op het moment dat ik besloot gevolg te geven aan het verzoek van de geest van Isabel la Católica om de titel van het hoofdstuk over haar vorige leven als promiscue non, te gebruiken als titel van het boek, vermoedde ik dat daarmee ik mogelijk tegen heel wat heilige huisje zou schoppen. Ik nam het vermoeden voor lief en besloot zoals altijd de waarheid niet uit de weg te gaan. Dromen over donderende wolken, protestbijeenkomsten voor de deur van mijn appartement, en een fiets zonder spaken op een intens modderige landweg waren mijn deel, langer dan wekenlang. Tel uit je winst.

Op een fantastische enkeling na werden de wenkbrauwen in alle kapperszaken en daarbuiten gefronst bij het horen van de geplande titel van het boek dat verhaalde over een promiscue non en abdis, en dan ook nog eens een lesbische non. Zelfs de afdeling van de uitgever verantwoordelijk voor het logboek van het verloop van de publicatieprocedure had heel in den beginne ‘per abuis’ het toevoegsel na de komma, ‘een promiscue non’ vergeten in het draaiboek te zetten, en de voorzin ‘Isabel la Católica’ eveneens geschrapt. Er bleef over als titel: ‘Mi vida pasada como Catherine’ (mijn vorige leven als Catherine), de titel van een stuivertjesroman. Na verwijzing naar het contract werd deze vergissing onmiddellijk hersteld. En ere wie ere toekomt, de klassiek opererende uitgever stelde en stelt alles in het werk het boek met historische feiten via buitenzintuigelijke ervaring gereconstrueerd, te promoten. Ook de uitgever had, zoals later uitgebreid werd beschreven, veel geleerd. Het boek werd genomineerd voor de Premio Talento Caligrama 2024.

GEDEMILITARISEERDE CENSUUR
Het via censuur schrappen of willen schrappen van vooral de bijzin ‘una monja promiscue’ heb ik op alle maatschappelijk fronten ervaren. De gedelegeerde van Cultuur van de Ayuntamiento de Jerez (gemeentebestuur van Jerez), een katholieke bestuurder pur sang en organisatorisch hoofdverantwoordelijke van de jaarlijkse Semana Santa, schrok zich wild bij de gedachte een auteur in zijn gemeente te moeten promoten en wellicht eens te moeten feliciteren die het vorige leven van de vroegere Spaans koningin Isabel la Católica beschreef als zijnde een promiscue non.

We herinneren ons dat in de relatieve oudheid, 1985, de toenmalige Nederlandse minister van WVC Elco Brinkman weigerde de staatsprijs voor literatuur toe te kennen aan NRC columnist Hugo Brandt Corstius, omdat naar zijn oordeel deze ‘het kwetsen tot instrument had gemaakt’. De praktijken van een minister die in de schoenen van de jury ging staan die bijna een halve eeuw geleden in Nederland konden plaatsvinden zijn nog levendig in het huidige Spanje, althans onder gemeentebesturen die worden geleid door de PP, Partido Popular, een partij van voornamelijk politieke nazaten van generalísimo Francisco Franco, die het land eens in een ijzeren greep hield.

Een artikel over mijn boek in de lokale pers leek in eerste instantie kansloos. Echter bevriende geesten schoten zoals zo vaak te hulp, waardoor een netwerk van gepassioneerde journalisten mij in de juiste Spaanse richting coachten. De eerste artikelen en interviews volgden na de interventies. Ook nationaal bleken er heel wat hobbels te zijn. Het internationale persbureau EFE, na Associated Press (AP), Agence France-Press (AFP) en Reuters de vierde in hiërarchie, opgericht in 1939 door Ramón Serrano Suñer, politicus en zwager van Carmen Polo, de vrouw van generalísimo Francisco Franco, journalistiek niet de meest progressieve vader des vaderlands in termen van journalistiek DNA, bleek een hobbel te zijn die niet zo eenvoudig te nemen was.

Ik ontdekte dan ook dat in een noot van de EFE-paragraaf ‘Kenmerken van de dienst Communicatie’ werd bericht dat communicatie die onderwerpen bevat die onder meer verband houden met POLITIEK, RELIGIE, SEKS, niet werden geaccepteerd. Gezien titel en inhoud van mijn boek gelardeerd met maatschappijkritische commentaren, een vrijwel zinloze opgave, een kolkende buitenlandse rivier overzwemmen zonder nat te mogen worden. Onder geen voorwaarde zou ik de afspraak met (de geest) van Isabel la Católica schenden. Welwillende journalisten probeerden via AI een persbericht te laten construeren waar alle vermeend onwelgevallige woorden werden vermeden. Ondanks grote dankbaarheid voor de tomeloze inzet mij van dienst te willen zijn, kon het concept AI-persbericht me niet bekoren. Het oorspronkelijk door mij geschreven en bijgeschaafd conceptpersbericht zou zeker door de gespecialiseerde redactie van EFE worden beoordeeld en mogelijk afgewezen.

Daarbij kwam dat sinds mijn eerste Nederlandse ANP-persbericht in 2010 er veel, ook technisch, veranderd was bij publicatie en distributie. De helpende hand kwam van de communicatiemanager van EFE-Andalusië waar mijn stad en regio geografisch onder resulteert.

EFE Comunica, de inhoudelijk meer projectgerichte afdeling voor events en agenda´s, hanteerde weliswaar vrijwel dezelfde richtlijnen, maar deze werden soepeler gehanteerd, althans zo begreep ik. EFE-Comunica werd naast bedrijfsmatige items gebruikt voor aankondigingen van Filmfestivals, uitreiking van literaire prijzen, rode lopers, klimaatperikelen, internationale conferenties, medische items en feminisme in al zijn verschijningsvormen. De bij het persbericht betrokken EFE-communicatiemanager uit Malaga ben ik dan ook zeer erkentelijk voor haar toewijding en geduld een oningewijde in de nieuwste communicatietechnieken de structuren uit te willen leggen.

De titel van het boek, meerdere keren in het persbericht vermeldt, werd volledig intact gelaten, alleen niet vetgedrukt of in hoofdletters. De dag na het verschijnen van het persbericht bleken bevriende journalisten, mijn gepassioneerde levende geesten in het heden, het EFE-persbericht te hebben doorgestuurd naar Roxana Sáez Abascal, ex presidenta van de Asociación de la Prensa de Jerez – APJ (Pers Genootschap Jerez – APJ). Het EFE-persbericht werd gekopieerd, de nominatie voor de Caligrama Prijs 2024 benadrukt, van gelukwensen voor award succes (¡Mucha suerte!) voorzien, en geplaatst op website, X en Facebook van het Pers Genootschap Jerez – APJ.

Langzaamaan kwam er kentering in de journalistieke benadering van het boek, mijn longitudinaal didactische benadering bleek vruchten af te werpen, een promiscue lesbische non, geen uitzondering in de Vaticaanse middeleeuwen, leek in het Spanje anno 2024 steeds meer te willen worden geaccepteerd, zij het schoorvoetend.

CONSUBSTANTIEEL EN TRANSSUBSTANTIEEL
Ook Curaçao had ik in de jaren 90 moeten opvoeden. De woorden magie en spiritualiteit waren verboden of op zijn minst niet gewenst, en al zeker in relatie tot religie. Consulten leken het beste na zonsondergang te kunnen worden gegeven, zeker niet open en bloot onder een stralend blauwe hemel. In enkele jaren tijds klopte iedereen, inclusief een schare aan politieke toppers, bestuurders en medisch specialisten aan mijn deur, bij daglicht, of volgde een opleiding, een driedelige training van 21 avonden. Curaçao werd opgevoed, door mij. Op de eerste pagina van de Kerstbijlage van dagblad Amigo in enig jaar ‘zegende’ de bisschop met woorden de bevolking van Curaçao, op de tweede pagina ‘zegende’ ik weliswaar met andere woorden in een paginagroot interview de bevolking die kennis wilde nemen van metafysische fenomenen en helderziendheid in ruimte en tijd. Tijden veranderden, in de loop der tijd.

Spanje dat nog katholieker is dan Curaçao en Brazilië samen, met de Semana Santa als een van de jaarlijkse hoogtepunten, moet spiritueel eveneens nog worden opgevoed, bijgestuurd. Niet alleen Christus had de magie in pacht, het over water lopen en weer ander water veranderen in wijn. Met de werken van H.P. Blavatsky (De Geheime Leer) indachtig werd al ver voor Christus dezelfde soort magische kunsten gepraktiseerd, en zelfs meer dan dat. Ik hoef geen heilige te zijn om het bloed van vrouwen die een jaar niet konden menstrueren (Secondary Amenorrhoea) (Case of Rose T. & Mila B.), desnoods binnen enkele minuten te kunnen laten vloeien. Geen medicijn dat eraan te pas kwam, zonder een cliënt aan te raken, slechts met gedachtenkracht en het uitspreken van een onhoorbaar commando om de voortplantingsorganen te herinneren aan hun functie waarvoor ze geschapen waren.

De katholieke clerus heeft nog te veel in de melk te brokkelen door hun aanspraak op (religieuze) magie in termen van filosofische metafysica. Door de ‘dubbele natuur’ van Christus, zo vond en vindt men, is de zoon gelijk aan de vader, consubstantieel: gelijkwezig, naast elkaar bestaand (in feite een protestantse, Lutherse constructie). Of transsubstantieel: elkaar vervangend, als tijdens het sacrament van de eucharistie (een rooms-katholiek geconstrueerd dogma), puur vermeende magie.

Wellicht dat mijn boek kan bijdragen aan de ontmythologisering van het avondrood der vermeende magiërs.